Archive for November 2011


s’Mundart: weder zrugg zum Anfang

November 30th, 2011 — 10:27pm

[23] Oha lätz!

Im-e-ne schöne Ort im Aargäu het nonig lang es Pärli Hochsig gha. S’Rägeli, so het das Brütli gheiße, isch nümme grad es hüttigs Häsli gsi und zue de Schönschte het mes wahrhaftig au nid chönne zelle (denn im Vertrouwe gseit, es het es chlis Högerli!).
Aber wie me das jo mängisch trifft im Läbe, das Högerli wird verdeckt mit Gäld und Guet, und wenn eine schön warm cha ine sitze, so luegt er so nes Fehlerli chum a – ämel vor em Hochsig isch es so! –
De Hans-Ueli het’s grad so gmacht; und trotzdem er vo arme Lüüte härgschtammt het, händ sogar no Schtimme do und dert welle luut wärde im Dorf: „De

[24] hätt jez gwüß no en anderi chönne uselüpfe, so ne subere Burscht!“ –
Wo’s aber gar do no bekannt worden isch, de Hans-Ueli heig us der Frömdi vier und fümf Tuusigi mitbrocht, do het mängi vo s’Rägelis Fründinne voll Niid dänkt: Wenn men au das vorhär gwüßt hätt! – de hätt i au no gnoh! Wer das G’rücht eigetlech under d’Lüüt brocht het, het niemer gwüßt, sicher isch es aber us der Familie vo der Brut cho. Jo nu, z’mache isch do nüt meh gsi, s’Hochsig isch agseit worde, und alli, die wo de Hans-Ueli sunscht no gärn gha hätte, händ sech tröschtet, wenn sie nume wenigschtens zum Hochsig iglade worde sind.
En wunderschöne Herbschttag isch es gsi, wo sie z’sämme g’geh worde sind, und mängs no so hübsches Meitschi het nid so nes flotts, fidels Hochsig, wie das Rägeli mit sim Högerli. –
’s isch halt eso gsi – d’Schwigerältere händ scho lang under sich usgrächnet, wie sie denn, vo dene paar Tuusig vom Hans-Ueli, ihres Heimetli wele vergrößere und do und dert loh mache, was eigetlich scho lang nötig gsi wär; wenn er jo bi ihne inesitzi, dörf er denn nüt säge! Drum het de Schwigervatter i siner Freud jez a dem Tag mängs Fränkli loh schpringe und het s’Gäld nüt agluegt – sunscht dernäbe ischt er en huuslige g’hebige Buur gsi, wie nume eine! I der Wirtschaft, wo das Fescht abghalte worden isch, händ sie scho flott tanzet, und dem Schwigervatter sis Härz isch immer größer worde vor Glück, je meh leeri Wifläsche als vor ihm zue gschtande sind. Z’letscht chan er’s nümme ushalte,

[25] er nimmt de Hans-Ueli und zieht en voruse vor d’Türe, s’isch no vill gsi, daß er ne nid ume Hals gnoh het. – Jez aber dusse wo’s niemer gseht, drückt er ne fescht, so fescht a sech, als er nume het chönne und chücht ihm derbi glücksälig is Ohr: „Gäll, für eso vier, fümftusig Fränkli cha me scho zweuihundert loh schpringe – das macht nüt?“
Jez wird aber de Hans-Ueli schtutzig – denn er isch no zimli nüechter gsi – und seit: „Jä los du, Schwigerältschte, wer het der gseit, daß es Tuusigi gmeint sige? S’säb Mol wo d‘ mi gefrogt hesch, han i nume gseit: ‚öppe so vieri oder fünfi chönne’s scho si –‘ i han aber gmeint ‚Hunderter‘ – wenn du’s halt andersch ufgfaßet hesch, chan i gwüß nüt derfür.“ Isch ächt die früsch Luft au no d’schuld gsi dra – dem arme Büürli isch sis Rüschli mit eim Chlapf verschwunde gsi, grad wie ewägg blose – ganz gläsig het er de Hans-Ueli agluegt, so daß de no schier Verbarme übercho hett: „Los, Ätti,“ seit er, „jez wämmer no en luschtige Tag ha, mer wänd denn nochhär zelle, wie as es öppe isch.“ –
Aber de het de Chopf loh hange, s’isch nüt meh azfoh gsi mit em und wo sie wider ine chöme zue de Gäschte, het eine der ander lisslig gschtüpft: was isch ächt au undereinisch i de Ma gfahre? Nume wenn er denn zuefällig so ne „treue Blik“ ufgfange het, wo dem Hans-Ueli gilt, denn het er müesse dänke: Oha lätz – do isch öppis nid richtig! – –
Ganz schtill isch eis umes ander hei – bald sind nume no d’Hochsetlüüt do gsi und die sind so schtill

[26] hei, dur’s Dorf uf, wie wenn undereinisch s’Luschtigsi verbotte wär.
Mänge het sider scho d‘ Nochbere gfrogt: was isch, weisch nüt – was het’s ächt do g’geh? – aber s’rächt weis halt niemer, die wo’s agoht, händ sech fein schtill.

ex:
Hanna Fröhlich (Pseudonym v. Anna Klara Hedwig Bertuch): Fideli Schwizerg’schichtli
Philipp Reclam jun. Leipzig 1922, S. 23-26

Zur Geschichte, Varietät und selbständigen Entwicklung des Schwizerdütsch siehe das Schweizerische Idiotikon (das Schweizerdeutsche Wörterbuch).
Ein Vademecum zur berndeutschen Variante findet sich unter dem Titel Es chlys Bärndütsches Wörterbüechli.

Kommentare deaktiviert für s’Mundart: weder zrugg zum Anfang | Category: ?? ????? ????? | Schlagwörter: , , ,

s’Mundart: andersch Schwizerdütsch

November 28th, 2011 — 12:00am

[42]

Summerszyt, o summerszyt
Uf dä höiche Weide!
Überei gönd d‘ Blueme uf
Und viltused Freude.

D‘ Rose i dä Bäche no,
Gschaued ihri Gwändli.
Ihri rote Chrüseli
Schmökt me durs ganz Ländli.

’s ist keis Blüemli uf dr Weid,
’s trait im Härz äs Hüngli.
O mys lieb Fyfälterli,
Hetti au dys Züngli!

[44]

Ü Freud ist ä Vogel,
Dr Schatte flügt mit;
Ü Juzer, wo ’s Echo
Scho stiller zrugg git.

’s Glük dured nie länger,
As ä Blitz hät dur d‘ Lüft,
As eim äs Bluestblettli
D‘ Augebron stryft.

As im Sprützbrunne ’s Tröpfli
I dr Sunne tirlitänzt,
As ’s guldi Muggefäkli
Im Tröpfli glänzt.

[52]

I han ämol ä Heimed ka,
O Heimedland, my Schwyz!
Det sind wohl d‘ Schütze über d‘ Weid
Und eine hät dr Fahne trait,
’s rot Fähndli mit em Chrüz.

I han ämol äs Hüsli gwüßt
Ü Brunne hert derby,
Driinne hani d‘ Sunne gseh,
Und ’s Obigrot im eb’ge Schnee,
Dr Liebst tagus, tagi.

I han ämol ä Muetter ka,
O Heimedland, my Schwyz!
Und gsächt si i mys Heiwehleid
Und wär si volle Säligkeit,
Si freuti si kei Bitz.

ex:
Meinrad Lienert: ’s Heiwili
Die viert Uflag
Verlag von Huber & Co. Aktiengesellschaft Frauenfeld 1935

Kommentare deaktiviert für s’Mundart: andersch Schwizerdütsch | Category: ?? ????? ????? | Schlagwörter: , , , ,

s’Mundart: Schwizerdütsch

November 27th, 2011 — 4:19am

[14] Wie’s dem Bürgermeister vo Mailing g’gange isch.

Daß „Mailing“ e keis Ort isch im Schwyzerländli, wird mine liebe Läser sofort klar si, aber s‘ macht nüt, me mues nit eso wundersitzig si, wenn i möcht go säge wie’s z’grächtem heißt, so würde die Lütli no jetz rot, det wo’s passiert isch. S’isch i der Zyt gsi, wo die chline Schdättli no alli obe und unde es Tor g’ha händ; au en Torwart isch do gsi und das sind für gwöhnlich alti bräschthafti Manndli gsi wo-nen-e d’Schdattvätter öppis guets händ welle tue mit dem Pöschtli. Grad so isch es au in „Mailing“ der Fall gsi und wenn der Sturm rächt um si’s Torwärterhüüsli umepfiffe het und öppe gar no g’rüttlet a de Fänschterläde, denn isch mis Torwart-manndli z’underscht under Decki gschlosse und het si ned g’muxst. – Die tuusigs G’süchti händ halt ame gar wüescht to.
Emol het’s i so-ner-e Schtorm- und Rägenacht z’mizt im Novämber gar grüüsli lut as Tor poppert und de Torwart het si fascht no tiefer undere g’macht alls gwöhnlich bis em denn doch vorcho isch das chönn ned nume de Schturm si wo eso luut machi. Er isch druf under süüfze und ächze i sini alte Schlaarpe g’schloffe und isch zue dem chline Guggfänschterli go luege, wo äxtra für das g’macht g’si isch am große Tor, damit me nid jedem Lappi het müesse go ufmache, wo öppe z’nacht het ine welle.

[15] Richtig isch dusse en Ma g’schtande und het, so vil as de Wärter het möge g’seh mit siner alte trüebe Latärne, en gueti Gattig g’macht, er het fascht usgseh wie öppe-n-en Junker, nid eso vo de ganz fienschte.
Churzum, es isch eusem Torwart-manndli mit einem Mol klar worde, er dörf denn do nid öppe so schnauze wie gwöhnlech. Drum het er au ganz manierlech oben-abe g’rüest: „Wer isch do? wer chlopfet? i darf halt niemer meh ineloh um die Ziit.“ – „Jäh guete Fründ, do gits nüt anders, i mues ine, s’hilft alls nüt.“ – „I bin Eue guete Fründ no lang ned,“ hätt er gärn abegrüest, aber er het si ned trouwt und seit do nume, „warted jez-nume, i chume gschwind abe, Ma.“ Druf isch mis Torwart-Manndli gschwind no i das unentbährlech Chleidigsschtück ineg’schlüpft, ohni das me sech ned guet cha füreloh, het si Latärne g’noh und isch abe. Er het aber fürsorglich nume-n-es Schpältli ufgmacht vom große Tor und use grüest: „Sind er no do, Mano?“ – „Jo friili bin-i-no do,“ tönts druf zimli rumpelsurig, „und i chan Ech säge, s’Warte isch mer gründlech verleidet. Wänd Ehr mi jetz ineloh oder nid? i froge zum letschte Mol?“ – „He ums tuusig Gottswille find au nid grad eso bös, Herr, Ehr wärdet mi ned no welle unglücklech mache für miiner Läbtig – i darf jo weiß Gott niemer ineloh noch de zwölfe z’nacht, s’choschtet mi sunscht mi Poschte.“ – „He nu so denn weis i öppis anders, i möcht jo nid g’schuld si, wenn Ehr brotlos wärded, aber iez losed, Ma, iez göhnd Ehr wie-n-Ehr sind zum Bürgermeischter, chlopfed en use und mira die andere Schtattvätter au no und säged en-e, es sig eine

[16] dusse vor em Tor, de lös si absolut ned lo abwise und er heig g’seit, wenn er iez ned ine chönn, so mach er denn öppis.“ – „He jo, Herr, i wills jo tue,“ seit druf das arm alt Manndli und het fascht zitteret, „was wird ächt euse Herr Bürgermeischter säge!“ Vor de bessere Hüüser vo „Mailing“ sind säbigs Mol no überal die schwere möschige Türchlopfer gsi und wo-n-euses Manndli de vom Bürgermeister siner Huustür het loh dergäge falle, isch em gsi, es mües iez all ’s go z’schpringe cho, eso luut het’s gemacht durs ganz Huus. Aber die händ schints bim Bürgermeischter kei liislige Schlof gha, er het emel no lang gwartet, bis er no-n-es Mol trouwet het z’chlopfe, und do erscht ischt ändlech das schtättisch Oberhaupt am Fänschter erschiene und het abegrüest: „Was isch au loos, daß me-n-eim nied e-mol loht lo schlofe?“ Mit ängschtleche Worte und ganz verschrockner Schtimm het de Torwart si-n Uuftrag usgrichtet, woruf de Bürgermeister seit: „So nämed iez Eui Latärne und göhnd so schnell als möglig go de ganz Schtattrot usechlopfe – aber g’höred Ehr, es darf keine fehle, zue so-n-ere wichtige Berotig müend mer vollzählig si.“ De Torwart het dänkt: wie wirds mer ächt ergoh? isch aber uf der andere Siite no froh gsi, daß es ohni Tonnerwätter abgloffe-n-isch. Die händ gluegt und glost, wo’s gheiße het zum warme Bett us und i dem Räge und Schturm vor em Rothuus go sech versammle! Was isch ächt das für Eine wo’s wogt eus no go z’dräuihe? Aber nume Giduld, dem wämer’s scho no zeige, dem! – Und s’Torwartmanndli het bi sich sälber dänkt: O heie! wie wird das wieder G’süchti geh, schier

[17] ned zum uushalte, wenn i so duri naß wirde. Es wär allwäg für en Unbeteiligte es luschtigs Luege gsi, die ganz Rotsherreversammlig z’gseh, i dene teilwiis sehr primitive Kostüm, wie jede-n-en Latärne bi sech gha het, wo sie im Gänsemarsch sind go sech ufschtelle vor em Rothuus. Und erscht das Für und Wider, wo ändlech das Oberhaupt erschine-n isch, in ihrer Mitti! Z’letscht wo sie sech gar ned händ chönne-n einige und doch efange bidänklech g’frore händ, seit do eine: mer wänd’s eso mache, mer wänd de Kärli ineloh, aber denn wämer ne bim Eid zwinge, daß er biichtet, was er hätt welle mache, s’isch au no für es anders Mol guet, wenn me’s weiß. – Druf het es allgemeins Zuestimme ginüeged bewise, daß die andere aunüt bessers gwüßt händ und härzlech fro gsi sind vorusz’gseh, daß sie uf die Art bald wieder hei chönned, go sech wärme.
Jetz het sech de Gänsimarsch langsam und fiirlech vom Rothuus nach em Tor zue zoge und s’Torwartmanndli händ sie vorusgschickt, daß es efange ganz go ufmache, derwile well me sech denn no echli würdig ufstelle, damit me dem fräche Kärl chönn imponiere. Churz und guet, de isch eb si’s dänkt händ z’mitzt under ne gstande und het sech höflich nach alle Siite verneigt und bidankt. Jetz het aber de Bürgermeischter d’Sproch wiederg’funde und seit zue dem Frömdling: „Loset Ehr, das isch denn sunscht eigetlich ekei Art, eim am Morge-n-am eis i de Räge-n-use z’spränge, wenn mer nid dänkt hätten-es mües öppis vo Wichtigkeit si, wäred Ehr no lang dusse blibe vo wäge eus. I miner Eigeschaft als Oberhaupt vo der Schtatt möcht i denn aber

[18] doch no öppis mit Ech rede; was händ Ehr im Sinn gha z’mache, wenn mer Ech nid inegloh hätte?“ De Frönd wird echli verläge und sänkt de Blick z’Bode: „Wenn mer die Herre s’Wort gänd, daß i ned g’stroft wirde, so will i’s am Aend säge.“ Die Herre Schtadtvätter händ enand agluegt, es hätt sölle heiße: „jetz chunnts“, und de Bürgermeischter het würdevoll für sie alli g’antwortet: „Guet denn, mer wänd Ech Stroflosigkeit zuesichere, wenn Ehr alls suuber tüend bekenne.“ Dr Frömdling het sech druf schprungbereit vor sie ane gschtellt, s’isch gsi wie wenn er dem Landsfride doch ned rächt würd trouwe – und het g’seit: „I mues g’stoh, Ehr Herre, wenn Ehr me nid inegloh hätted so – wär i halt dusse blibe.“
– – – – – – – – – – – – – – – –
Er het aber doch no so vill Aschtand gha, daß er sech i die nächsti Gaß drückt het – ohni sech z’weide a dene G’sichter vo der hohe-n Obrigkeit.

ex:
Hanna Fröhlich (Pseudonym v. Anna Klara Hedwig Bertuch): Fideli Schwizerg’schichtli
Philipp Reclam jun. Leipzig 1922, S. 14-18

Kommentare deaktiviert für s’Mundart: Schwizerdütsch | Category: ?? ????? ????? | Schlagwörter: , , ,

Listing lists: NYC magazines and blogs

November 5th, 2011 — 12:47am

Magazines

1. Village Voice: http://www.villagevoice.com/
2. New York Magazine: http://nymag.com/
3. Time Out New York: http://newyork.timeout.com/
4. The L Magazine: http://www.thelmagazine.com/

1-3. Any of the above magazines is a good choice for keeping yourself up-to-date on NYC’s pulsating life and will help you spot events, places, sales and shopping excuses, and news on the city’s haves and have-nots. Basically, they all aim at the same set of a young, fun-loving, educated audience, residents and tourists alike, with an emphasis on the hipper quarters of Manhattan, Brooklyn and Queens. Guiding you with view to New York’s club life, fashionable rooftop bars and basement waterholes, you will easily get a fair knowledge of NYC’s eternal 80s revival and the finest in DJ culture within city limits, know where to go during fashion week and which unmarked door next to an unfashionable side street corner store holds a hidden dining room or a prohibition era speakeasy (you will have to figure out yourself the knocking pattern, though), why hipsters suck and New York City under Bloomberg still remains the capital of the world – despite all the pacifying and gentrifying which has taken place in the last decade.

4. I’ve never used this magazine during my time in the city, but it seems to appeal to an artsy and cutting-edge clientele the same way the others do, and perhaps its name is most catchy among them with the queer folk. To me, choosing any of the magazines over one another is pretty much only a matter of personal preference; you will find all the news you need and more in any of them including the juicy stories and sex columns of Village Voice’s Dan Savage, the bloggings on theatre and playwrights in L Magazine, Time Out’s well-structured schedules and categories on events and activities to do (and not to be missed!) in New York, and NY Magazine’s somewhat articulated stint at the underground in favour of high culture and high society. Combine either two of them, and your stay in New York is guaranteed to be full of opportunities, overwhelming night and day life and, sadly, all too many missed chances. There is just too much to do in a city that never sleeps.

Blogs

1. Not for Tourists: http://www.notfortourists.com/newyork.aspx
2. Brooklyn Vegan: http://www.brooklynvegan.com/
3. Gothamist: http://gothamist.com/

1. Insiders know best, and if you are looking for some surf action or lonely beach walking, the local favourite deli-joint or just accurate, reliable neighbourhood portraits including maps, and places preferably not overrun by tourists in general, NFT is the perfect starting point for your research. Articles are written by natives and residents, clear and up-front, and though their tartly comments sometimes come across rude (this is NYC, after all), they get down to the facts effectively, without cutting slack. Spicey, straight, uncompromising – a safe bet for insights into the lesser-known parts of the city, its highlights, and the hot shit (aka faex calesca). Don’t miss out on New York’s narrative and first-hand knowledge and join the esoterics and city-dwellers from within New York City. With your i-prefixed cell phone, you can even navigate while on the walk.

2. Brooklyn Vegan functions as your source for information on concerts and parties at night, particularly if indie, electro and Balkan music is your cup of tea, and it also offers effective news on genres outside mainstream hipsterdom such as rock, metal or house. Do not expect anything too outragous or adventurous here, though, as there are plenty of newsletters, Yahoo groups and secretive lists on the experimental and underground which don’t principally cater to an audience in its late teens, early twenties. Hence you won’t find yourself at an illegal warehouse rave if you solely depend on Brooklyn Vegan. Word of mouth and a network of close and not-so-close friends in your favourite spots will prove more rewarding in this instance, just as a few web-based links on the ever-so insatiable Scylla of social networking sites. Make up a name and fake profile and benefit from the savvyness of the Youtube and Last.fm generation. Also, you may be able to fetch discounts and guestlist spots here time and again.

3. Gothamist tends to take a much brighter look at the city than the DC Comics-inspired nickname may suggest. (Actually, Washington Irving was the first in 1807 to refer to Manhattan as Gotham, but the imagery, architecture and gritty atmosphere often associated with NYC, particularly in movies and artifacts relating to the 1970s and 1980s, strongly corresponds to the image of the metropolis going by this name which is also home to Batman.) Here, you will find extensive food reviews and restaurant recommendations throughout the city, along with cooking recipes, cocktail mixology and formulas and tips on healthy servings. Next to a charming obsession with subsistence and nutrition, it also offers delightful news on arts and entertainment, galleries and exhibitions, dating and local politics (OWS, for instance, as of late), with a lacing of celebrity gossip, blurps on New York’s social circles and light-hearted sports columns. There is nothing too deep and serious about this enjoyable blog, but it will consistently point you to the right direction as regards the cinema, culture and cuisine of The Big Apple.

Indispensable for food & catering

1. Menu Pages: http://www.menupages.com/changecity/newyork
2. Zagat: http://www.zagat.com/newyork

1-2. While you will find many restaurants and food joints in New York City Zagat-rated and the Zagat survey considered indispensable by many distinguished New Yorkers, most often you will rather stumble across a Zagat decal by chance, noticing it at the storefront from inside-out, while looking out and observing the buzzling life and busy streets of Manhattan. An ex post facto if there was ever one, and hence a bit of gambling if you go by older accolades – which rarely get removed from shop windows or front doors – or the Zagat guide you snatched at the hotel reception or local bookstore. If you care to prepare for a restaurant visit in the evening or a bar night with friends or business partners, Menu Pages, which has recently been acquired by Seamless, will at minimum prove a valuable side and provide you with free general information on restaurants, bars and lounges alike. Currently, the directory is listing more than 35,000 menus and close to 175,000 user-generated reviews, made available online for free, for both mobile and home-computing. Your smartphone thus will guide you to the next hot spot or top-notch neighbourhood tavern and avert you from ending up at a dive bar with your guest from Singapore instead of the hippest club in town with the same name next door.

Kommentare deaktiviert für Listing lists: NYC magazines and blogs | Category: Miscellaneous | Schlagwörter: , , ,

A country’s history, condensed in a person’s life

November 2nd, 2011 — 3:41pm

Berta Zeisler1 (2 February 1900 – 1 December 2010) was a German2 supercentenarian. She was born in Metz (German Empire, now France), married in Stettin (German Empire, now Poland) and lived in Wachenheim an der Weinstraße.

1: Source: Wikipedia.
Additionally, a short biographic note can be found here (on page 11), an image of her here.
2: As with all things pertaining to Elsaß-Lothringen (pardon, Alsace-Lorraine), the French seemingly feel an urge of Francization or Gallicization also of Mrs Zeisler, as evidenced here. Our outre-Rhin neighbours‘ prowess in rewriting history never ceases to amaze me.

Kommentare deaktiviert für A country’s history, condensed in a person’s life | Category: Miscellaneous | Schlagwörter: , , ,

Back to top